Wpis w księdze wieczystej ma moc wsteczną i jest ważny od chwili złożenia wniosku
Dlatego hipoteka przymusowa obciąży nieruchomość także wówczas, gdy w notarialnej umowie sprzedaży czy darowizny nieruchomości nie była wpisana w księdze, a wcześniej został złożony prawidłowy wniosek o jej wpis. Potwierdził to jednoznacznie Sąd Najwyższy w uchwale z 29 kwietna 2008 r. (sygn. III CZP 17/08).
Sprawa dotyczyła lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, który do 22 stycznia 2007 r. był własnością Haliny M. W listopadzie 2006 r. Bank Pekao SA złożył wniosek o wpis do księgi wieczystej tej nieruchomości hipoteki przymusowej w kwocie 240 tys. zł z odsetkami dla zabezpieczenia spłaty długu. Do wniosku jako podstawę wpisu dołączył wystawiony przez siebie bankowy tytuł wykonawczy wraz z postanowieniem sądu o nadaniu temu tytułowi klauzuli wykonalności.
22 stycznia 2007 r. notarialną umową darowizny Halina M. przekazała własność mieszkania krewnemu Mariuszowi M. Do tego dnia wpis hipoteki przymusowej nie został przez sąd dokonany, ale w odpowiednim dziale księgi już w dniu złożenia wniosku o ten wpis znalazła się wzmianka o nim.
Trzy dni po spisaniu aktu darowizny do sądu wpłynął wniosek o wpis do księgi nowego właściciela. Tego samego dnia sąd wniosek ten rozpoznał i uwzględnił, wpisując jako właściciela Mariusza M. Uczynił to wbrew zasadzie, że wnioski o wpis w księdze mają być, rozpatrywane w kolejności wpływu.
We wrześniu 2007 r. sąd oddalił wniosek Pekao SA o wpis hipoteki przymusowej, uznając, że w świetle art. 109 ust. 1 ustawy z 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece jest to w zaistniałej sytuacji niedopuszczalne. Zgodnie z tym przepisem wierzyciel, którego należność jest stwierdzona tytułem wykonawczym (np. wyrokiem sądu, ugodą sądową, bankowym tytułem egzekucyjnym, opatrzonymi przez sąd klauzulą wykonalności), może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Jest to hipoteka przymusowa.
Hipotekę taką można więc uzyskać na nieruchomościach dłużnika – argumentował sąd. Tymczasem w momencie rozpoznawania wniosku Pekao SA nieruchomość stanowiła już własność osoby niebędącej jego dłużnikiem. Zgodnie zaś z art. 316 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, który ma zastosowanie także w postępowaniu wieczystoksięgowym, sąd powinien w tym względzie brać pod uwagę stan z chwili orzekania.
Sądu II instancji nie przekonała ta argumentacja. Uznał, że w kwestii tej powinien wypowiedzieć się Sąd Najwyższy. W uzasadnieniu pytania prawnego zwrócił m.in. uwagę na to, że kiedy nowy właściciel nabywał lokum, posiadał wiedzę o wniosku banku, ponieważ wzmianka o tym była wpisana do księgi. Dodajmy zaś, że w myśl art. 2 ustawy z 1982 r. nikt nie może zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę.
Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w celu wyjaśnienia przedstawionych mu wątpliwości stwierdził jednoznacznie, że przeniesienie prawa własności nieruchomości i wpisanie w księdze nabywcy nie stanowi przeszkody do wpisu hipoteki przymusowej na podstawie wniosku o jej wpis złożonego wcześniej.
Źródło : Rzeczpospolitadrukuj stronę 2008-05-09
