Zwrot nieruchomości w naturze czy wypłata odszkodowań?
Aby załatwić sprawę zwrotu majątku, trzeba rozstrzygnąć wiele kwestii prawnych
Pierwszy problem, z którym trzeba się zmierzyć przy ustawie reprywatyzacyjnej, to mnogość aktów prawnych, na podstawie których (a często z ich naruszeniem) pozbawiano ludzi własności. Tracili bowiem apteki, lasy, pensjonaty, hotele, sklepy, przedsiębiorstwa nie tylko wskutek dekretu o reformie rolnej, ustawy o nacjonalizacji przemysłu, dekretów o gruntach warszawskich oraz o majątkach opuszczonych i poniemieckich.
W ustawie należy więc wyraźnie określić, do jakich aktów i do jakiego przedziału czasowego miałaby się ona stosować. Trzeba też ustalić formalną procedurę i organy administracji (może wojewodowie i minister skarbu?), które potwierdzałyby prawo do roszczeń.
Kolejny problem to fakt, że - na podstawie wyroków sądowych lub decyzji administracyjnych - jakaś część nieruchomości wróciła do właścicieli, a niektórym wypłacono pełne odszkodowania. Wiele spraw wciąż się toczy, czy to w sądach polskich, czy już w Trybunale Strasburskim. Ustawa będzie musiała rozstrzygnąć o możliwości wyboru między skorzystaniem z rekompensat a dochodzeniem roszczeń na drodze sądowej.
Adwokat Roman Nowosielski uważa, że właśnie ten drugi sposób - reprywatyzacji przez zwrot w naturze - powinien być przewidziany wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. - Natomiast przy wypłacie odszkodowań absolutnie nie mogą być one niższe niż 20 proc. wartości mienia i powinny się kształtować w granicach 50 proc. - mówi.
Nowosielski zwraca uwagę, że są dwie grupy pokrzywdzonych. Pierwsza to ci, których mienie upaństwowiono w wyniku stosowania aktów nacjonalizacyjnych. Druga - ci, którym odebrano własność bez żadnej podstawy prawnej. Należałoby więc przewidzieć mechanizm gwarantujący także im możliwość uzyskania odszkodowań lub zwrotu nieruchomości.Takie uregulowania mogą okazać się potrzebne w przypadku mienia utraconego przez polskich Żydów. Okoliczności, w jakich do tego dochodziło, totalne zniszczenie nieruchomości, inne niż dawniej granice działek, brak dokumentów własnościowych i odmienne od polskich zasady ustalania kręgu spadkobierców, mogą powodować poważne trudności w udowodnieniu prawa do skorzystania z ustawy reprywatyzacyjnej. Zwłaszcza że część spadkobierców mieszka za granicą, a postępowania spadkowe muszą być prowadzone przed polskimi sądami.
Co oddano bez ustawy
- zespół pałacowo-parkowy w Rozalinie koło Warszawy - pierwsza reprywatyzacja, poprzedzona "zajazdem" byłej właścicielki
- Hotel Europejski w Warszawie oddany spółce HESA należącej do spadkobierców właścicieli: Czetwertyńskichi Przeździeckich
- działka na placu Defilad w Warszawie oddana Tadeuszowi Kossowi
- przedsiębiorstwa uzdrowiskowe Solec-Zdrój i Szczawnica
- zameczek obronny w Czemiernikach na Podlasiu
- część dzieł sztuki zabranych podczas reformy rolnej rodom Branickich, Lubomirskichi Tarnowskich
drukuj stronę 2008-04-17
